Mất ngủ là một chứng rất phổ biến trong cuộc sống hằng ngày. Theo hội tâm thần học Mỹ, mất ngủ là ngủ ít hơn so với bình thường trên 2 giờ. Mất ngủ là khó vào giấc ngủ hoặc khó giữ giấc ngủ, đây là than phiền nhiều nhất về giấc ngủ, chúng có thể thoáng qua hoặc bền vững. Mất ngủ có thể là triệu chứng duy nhất của một bệnh gặp trong mất ngủ tiên phát, hoặc là triệu chứng trong các bệnh tâm thần khác. Tuỳ từng nguyên nhân cụ thể mà có các cách điều trị khác nhau. Sau đây có thể kể đến các nguyên nhân gây mất ngủ:
- Stress: căng thẳng có thể gây ra các phản ứng trong cơ thể gây khó khăn cho chất lượng giấc ngủ. Các yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống như công việc, học tập, các mối quan hệ đồng nghiệp, xã hội, hay các sang chấn trong cuộc sống có thể gây nên mất ngủ. Việc gây ra các căng thẳng hay gây ra tình trạng hưng phấn tinh thần cũng có thể gây ra tác động tương tự. Bản thân việc không thể ngủ có thể là nguồn cơn gây ra căng thẳng, khiến việc càng căng thẳng hơn và tình trạng mất ngủ ngày càng nặng nề hơn.
- Nhịp sinh hoạt ngủ không đều đặn: trong một thế giới lý tưởng, đồng hồ bên trong cơ thể được gọi là nhịp sinh học, tuân theo mô hình ngày đêm hàng ngày, giấc ngủ cũng tuân theo mô hình này. Tuy nhiên, trên thực thế nhiều người thời gian ngủ và làm việc không đều đặn làm cho nhịp sinh hoạt ngủ của bản thân bị rối loạn từ đó dẫn đến dễ bị mất ngủ.
- Lối sống không lành mạnh: lối sống không lành mạnh và ăn uống không lành mạnh đều làm tăng nguy cơ mất ngủ. Chẳng hạn như việc chơi các trò chơi điện tử đến khuya, dùng các thiết bị công nghệ trước khi đi ngủ làm cho não giữ kích thích nên làm mất ngủ. Ngủ trưa muộn có thể làm rối loạn thời gian ngủ và dẫn đến khó ngủ vào ban đêm. Chiếc giường ngủ không chỉ gắn với việc đi ngủ, bạn còn sử dụng để làm việc, học tập, xem phim,... điều này làm cho việc lên giường sẽ khó ngủ hơn. Chế độ ăn uống đóng một vai trò khá quan trọng đến giấc ngủ, việc ăn nhiều bữa và thức ăn cay có thể gây khó khăn cho quá trình tiêu hoá và việc ăn quá muộn vào buổi tối có thể gây khó ngủ. Dùng các chất kích thích vào chiều tối có thể khiến bạn mất ngủ như caffeine (cà phê, nước ngọt chứa caffeine), nicotine (thuốc lá).
- Các bệnh tâm thần: mất ngủ có thể là triệu chứng của các bệnh tâm thần như: lo âu, trầm cảm, tâm thần phân liệt, hưng cảm,...
- Các bệnh thực thể: các bệnh gây đau đớn, gây cảm giác khó chịu có thể làm khó ngủ như bệnh viêm mạn tính, đái tháo đường, các bệnh phẫu thuật, ung thư,...
- Thuốc: mất ngủ có thể là tác dụng phụ của một thuốc nào đó. Ví dụ như: thuốc huyết áp, thuốc chống hen, chống trầm cảm. Không chỉ là khi dùng thuốc có thể gây rối loạn giấc ngủ mà khi ngưng thuốc, cai thuốc hay các khía cạnh phản ứng của cơ thể đều có thể gây khó ngủ.
- Các vấn đề thần kinh: các vấn đề ảnh hưởng đến não bộ bao gồm như rối loạn thoái hóa thần kinh và rối loạn phát triển thần kinh được phát hiện là có liên quan đến nguy cơ mất ngủ cao. Như bệnh Alzheimer, ADHD, hội chứng chân không yên, mộng du, ác mộng đều gây nguy cơ cao mất ngủ.
- Tuổi: các căng thẳng, bệnh tật, các vấn đề sức khỏe đều có thể gây mất ngủ ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, thanh thiếu niên dễ bị căng thẳng từ trường học, công việc và xã hội đẩy thanh thiếu niên đến lịch ngủ muộn hơn, hiện tượng cú đêm phổ biến nên thường gây mất ngủ. Bên cạnh đó, mất ngủ cũng xảy ra tỉ lệ khá cao ở người lớn tuổi, do tình trạng sức khoẻ mạn tính, cô lập xã hội, sử dụng thuốc do bệnh nền ngày càng tăng nên có thể gây mất ngủ.
- Tuỳ từng nguyên nhân gây mất ngủ, tính chất cơn mất ngủ mà có thể có các phương pháp điều trị khác nhau. Nếu các bạn có các biểu hiện mất ngủ kéo dài, không khỏi thì nên đến đến các chuyên gia y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất.
Các phương pháp cải thiện giấc ngủ: vệ sinh giấc ngủ
- Thức giấc cùng một giờ hàng ngày
- Giới hạn thời gian nằm trên giường trước khi ngủ.
- Không dùng các chất kích thích thần kinh trung ương (cà phê, thuốc lá, rượu)
- Tránh ngủ chợp mắt ban ngày
- Có các bài tập sôi nổi vào buổi sáng sớm
- Tránh xa các sự kiện gây kích thích, thay thế chúng bằng nghe đài, xem tivi hoặc đọc sách.
- Tắm nước nóng khoảng 20 phút trước khi đi ngủ.
- Ăn vào một giờ nhất định trong ngày, không ăn nhiều trước khi ngủ.
- Tập các bài tập thư giãn đầu óc và cơ vào các buổi tối hằng ngày
- Cố gắng có được điều kiện ngủ thoải mái
- Chính lối sống không vệ sinh giấc ngủ đầy đủ là nguyên nhân gây mất ngủ sẽ dễ dẫn đến mất ngủ. Theo hội tâm thần học Mỹ, vệ sinh giấc ngủ không tốt có thể dẫn đến mất ngủ tiên phát. Ngoài việc điều trị thuốc thì bệnh nhân cần thay đổi lối sống để có giấc ngủ tốt.
Tác giả: Đặng Thị Đức Phượng
.png)
.jpg)
